Новым событием в плодотворном сотрудничестве офиса Арцахской епархии ААЦ и организации ДИАЛОГ стало учреждение книжной серии Арцахской епархии, первый выпуск которой представлен трёхъязычной книгой-альбомом «Арцах: находящееся под угрозой наследие».

Составители книги-альбома «Арцах: находящееся под угрозой наследие» — доктор исторических наук Ваграм Балаян, кандидат исторических наук Меланья Балаян и Лерник Оганисян. Издание включает информационные и фотоматериалы о памятниках армянского материального культурного наследия, уже уничтоженных или находящихся под угрозой уничтожения в различных населенных пунктах в результате полной оккупации Республики Арцах Азербайджаном в 2020–2023 гг.

В благословлённом слове Предводителя Арцахской епархии Епископа Вртанеса Абраамяна, в частности, говорится: «Мы рады сообщить, что Арцахская епархия и организация ДИАЛОГ учреждают книжную серию, которая посредством поэтапных публикаций всесторонне осветит богатое историко-культурное наследие Арцаха, Агванскую церковь, историко-географические описания населенных пунктов Арцаха и другие важные документальные факты, связанные с Арцахом. Мы считаем весьма важным и символичным тот факт, что первым изданием этой новой серии станет книга-альбом «Арцах: находящееся под угрозой наследие», созданная директором офиса Арцахской епархии, кандидатом исторических наук Меланией Балаян, председателем Епархиального совета Арцаха Лерником Оганисяном и доктором исторических наук, профессором Ваграмом Балаяном. В результате военной агрессии Азербайджана против Республики Арцах в 2020–2023 гг. впервые за тысячелетнюю историю был полностью депопулирован один из древнейших очагов христианской цивилизации. На глазах у цивилизованного мира в XXI веке был подвергнут геноциду и лишен своей Родины народ, являющийся носителем древнейшей цивилизации, который на протяжении веков вел непрекращающуюся борьбу за свою святую веру и прошел через многочисленные испытания. В результате всего этого нас лишили нашего многотысячелетнего наследия, права верующего молиться в духовных храмах, построенных нашими предками и нами самими с великим трудом. Духовные храмы, смотрящие на нас с этих изображений, — символы безграничной веры наших предков, но сегодня они наполнены болью, их раны вновь открыты. Они потрясены и растеряны. Несмотря на все страдания и испытания, наш народ продолжает верить в восстановление справедливости. Мы уверены, что государства, для которых фундаментальные права человека и созданные человеком духовно-культурные памятники являются подлинными ценностями, поднимут свой голос в протесте, чтобы предотвратить подобные варварские явления в наше время и восстановить справедливость. А эта справедливость — в возвращении армянской молитвы в эти священные храмы, где она звучала веками. Давайте вместе молиться, чтобы Всемогущий Господь даровал мудрость и силу нашему народу, а современному, бурному миру — справедливость и мир».

Книга-альбом «Арцах: находящееся под угрозой наследие» на армянском, русском и английском языках составлена и издана при содействии Юрия Навояна. Она предназначена для специалистов в области международных отношений, политологов, историков, культурологов и широкой общественности.

Отметим, что следующим выпуском книжной серии Арцахской епархии станет книга-альбом «Резиденции Алуанкского католикосата», которая на армянском и русском языках создана группой ученых при содействии организации ДИАЛОГ в период с мая 2024 года по март 2025 года.

--------------------

Արցախի թեմի գրասենյակի և ԴԻԱԼՈԳ կազմակերպության արդյունավետ համագործակցությունում նոր իրադարձություն է հանդիսանում Արցախի թեմի մատենաշարի հիմնումը, որի առաջին թողարկումը ներկայացված է «Արցախ․ վտանգված ժառանգություն» եռալեզու պատկերագրքով։

«Արցախ․ վտանգված ժառանգություն» պատկերագրքի կազմողներն են պատմական գիտությունների դոկտոր Վահրամ Բալայանը, պատմական գիտությունների թեկնածու Մելանյա Բալայանը և Լեռնիկ Հովհաննիսյանը։

Հրատարակությունը ներառում է տեղեկատվական և լուսանկարչական նյութեր 2020-2023 թթ. Ադրբեջանի կողմից Արցախի Հանրապետության ամբողջական բռնազավթման հետևանքով տարբեր բնակավայրերում արդեն իսկ ոչնչացված և ոչնչացման վտանգի տակ հայտնված հայկական նյութական մշակույթի հուշարձանների վերաբերյալ։

Արցախի թեմի առաջնորդ Վրթանես եպիսկոպոս Աբրահմյանի օրհնության խոսքում ասվում է․ «Ուրախ ենք տեղեկացնել, որ Արցախի թեմը և ԴԻԱԼՈԳ կազմակերպությունը համատեղ սկիզբ են դնում մատենաշարի, որը, փուլ առ փուլ կատարվող հրատարակությունների միջոցով, համապարփակ կերպով անդրադառնալու է Արցախի հարուստ պատմամշակութային ժառանգությանը, Աղվանից Եկեղեցուն, Արցախի բնակավայրերի պատմաաշխարհագրական նկարագրին և Արցախի հետ կապված կարևոր փաստավավերագրական այլ իրողությունների: Շատ կարևոր և խորհրդանշական ենք համարում այն փաստը, որ նորաստեղծ մատենաշարի առաջնեկը՝ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի բարձր հովանու ներքո, պետք է լինի Արցախի թեմի գրասենյակի տնօրեն, պ.գ.թ. Մելանյա Բալայանի, Արցախի թեմական խորհրդի ատենապետ Լեռնիկ Հովհաննիսյանի, պ․գ․դ․, պրոֆեսոր Վահրամ Բալայանի հեղինակած «Արցախ․ վտանգված ժառանգություն» խորագիրը կրող պատկերագիրքը, որը մեծագույն սիրով ձեր ուշադրությանն ենք հանձնում։ 2020-2023 թվականներին Ադրբեջանի կողմից Արցախի Հանրապետության դեմ ձեռնարկած ռազմական ագրեսիայի հետևանքով բազմահազարամյա պատմության ընթացքում առաջին անգամ հայաթափվեց քրիստոնեկան քաղաքակրթության հնագույն օջախներից մեկը։ Փաստացի քաղաքակիրթ աշխարհի աչքի առջև 21-րդ դարում ցեղասպանվեց ու հարենազրկվեց հնագույն քաղաքակրթության կրող, հանուն իր սուրբ հավատքի դարեր շարունակած աննահանջ պայքար մղած և բազում փորձություններ հաղթահարած հայ ազգը։ Այդ ամենի արդյունքում մեզ զրկեցին հազարամյակների մեր ժառանգությունից, մեր նախնիների ու մեր իսկ տքնանքով կառուցված հոգևոր տաճարներում աղոթելու հավատացյալի իրավունքից։ Մեր նախնիների անսահման հավատքը խորհրդանշող, բայց և այսօր մեր սրտերը բզկտող ու անսահման վշտով ողողող այս նկարներից մեզ նայող հոգևոր տաճարները այսօր փոթորկված ու շփոթված են, նրանց վերքը՝ վերաբացված։ Եվ այսքան ցավի ու մաքառումի միջոցով անցնելով հանդերձ, այսօր էլ մեր ժողովուրդը դեռ շարունակում է հավատալ արդարության վերահաստատմանը։ Մենք վստահ ենք, որ պետությունները, որոնց համար մարդկային տարրական իրավունքներն ու մարդու ստեղծած հոգևոր-մշակութային կոթողները հիրավի արժեքներ են, դեռ բողոքի իրենց ձայնը կբարձրացնեն մեր օրերում տեղի ունեցող այսպիսի վայրենաբարո երևույթները կանխելու, արդարությունը վերահաստատելու համար։ Այդ արդարությունը հոգևոր այս տաճարների ներսում դարերով հնչած հայերեն աղոթքները վերադարձնելն ու վերահնչեցնելն է։ Աղոթենք միասին, որ Ամենակարող Տերն իմաստություն ու զորություն տա մեր ազգին, արդարություն ու խաղաղություն արդի ալեկոծ աշխարհին»։

«Արցախ․ վտանգված ժառանգություն» պատկերագիրքը հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն լեզուներով կազմվել և հրատարակվել է Յուրի Նավոյանի աջակցությամբ։ Այն նախատեսված է միջազգայնագետների, քաղաքագետների, պատմաբանների, մշակութաբանների և հանրային լայն շրջանակների համար։

Նշենք, որ Արցախի թեմի մատենաշարի հաջորդ թողարկումը կհանիսանա «Աղվանից կաթողիկոսության նստավայրերը» պատկերագիրքը, որը 2024 թ․ մայիսից մինչև 2025 թ մարտ ընկած ժամանակահատվածում հայերեն և ռուսերեն լեզուներով ստեղծվել է գիտնականների մեկ խմբի կողմից՝ ԴԻԱԼՈԳ կազմակերպության աջակցությամբ։